Risicothema 2: Fiets en e-bike

Fietsers en e-bikes zijn een risico in de gemeente Valkenswaard vanwege het grote aandeel in aantallen én slachtoffers in combinatie met deels ook een beperkte inrichting van de fietsroutes.

Het inwonersaantal van de gemeente Valkenswaard is groeiende. Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat maakt dat het aantal fietsers in de gemeente Valkenswaard toeneemt. De gemeente Valkenswaard heeft daarnaast in haar beleid opgenomen de komende jaren te investeren in het stimuleren van de fiets, wat het aannemelijk maakt dat i.c.m. de bevolkingsgroei het aantal fietsers zal groeien.

Het is vanuit de Duurzaam Veilig principes wenselijk dat er een vrijliggend fietspad ligt langs 50 km/u wegen. Van de 21 in de vormtoets gescoorde 50 km/u wegen (niet alle 50 km/u wegen) in de gemeente Valkenswaard beschikken er 14 over een vrijliggend fietspad. De wegen waar een vrijliggend fietspad ontbreekt zijn:

  • Bergstraat

  • Brouwerijdreef

  • John F. Kennedylaan

  • Leenderweg

  • Luikerweg

  • Dommelseweg

  • Eindhovenseweg

Het aandeel letselslachtoffers op de fiets is ca. 31% en daarmee het hoogst onder alle vervoerswijzen. Dit aandeel is hoger dan in Deurne (29%), maar lager dan in Geldrop-Mierlo (33%). Het aantal letselslachtoffers op de fiets is de afgelopen jaren stabiel (ca. 5 per jaar), met een piek in 2019 (13). De fietsslachtoffers vallen voornamelijk binnen de bebouwde kom (68%), op 50 km/u wegen (47%). Het aantal ongevallen op kruispunten en wegvakken is gelijk verdeeld (beide 50%). De fietsslachtoffers zijn voornamelijk tussen de 50-59 jaar (23%), 60-69 jaar (26%) en 70+ (29%). De grootste clustering van ongevallen is in- en rondom het centrum van Valkenswaard.

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Brabant, wat ook van toepassing is op de gemeente Valkenswaard:

  • Kinderen: 27% botsing met voertuig, waarvan 18% met een rijdende fiets. 73% enkelvoudig. 12% oorzaak gedrag ander, 11% door de toestand van de weg, 18% weersomstandigheden, 46% eigen gedrag en 19% zelf afgeleid.

  • Jongeren: 50% botsing met voertuig, waarvan 19% met fiets en 18% met auto. 42% enkelvoudig. 46% gedrag van een ander, 38% eigen gedrag, 23% zelf afgeleid, 3% alcohol, 7% weersomstandigheden en 40% toestand van de weg

  • Volwassenen: 70% enkelvoudig, 25% botsing met voertuig waarvan 6% met fiets en 10% met auto. 36% door gedrag ander, 39% eigen gedrag, 17% zelf afgeleid, 13% conditie waarvan 8% alcohol, 22% weersomstandigheden en 43% toestand van de weg.

  • Senioren: 67% enkelvoudig, 26% botsing met voertuig waarvan 14% met auto en 7% met fiets. 31% gedrag ander, 45% eigen gedrag, 12% zelf afgeleid, 12% conditie, 14% weersomstandigheden en 26% toestand van de weg.

  • Racefietsers: 42% enkelvoudig, 46% botsing met voertuig, waarvan 23% met wielrenner en 14% auto. 49% gedrag ander, 32% eigen gedrag, 8% afgeleid, 23% weersomstandigheden en 35% toestand van de weg

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor Roosendaal, in het onderzoek de enige Brabantse gemeente, bekend dat circa 66% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Dit is tevens het landelijk gemiddelde. Het is aannemelijk dat het percentage voor Valkenswaard rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar voert licht, tegenover 84% van de 50-plussers. Lichtvoering is dus een aandachtspunt voor de gemeente Valkenswaard, met name onder jongeren.

E-bike

In de verschillende beschikbare informatiebronnen worden de gewone fiets en de e-bike vaak met elkaar verward. Dat maakt dat een deel van de fietsdata mogelijk van toepassing is op de e-bike en vice versa. Kijkend naar de e-bike dan blijkt dat de landelijke trend laat zien dat er een forse toename is van het bezit en gebruik van de e-bike (ANWB, 2020). De verwachting is dat deze trend zich doorzet in de komende jaren en daarmee een steeds groter onderdeel uit gaat maken van het fietssysteem in de gemeente.

In de gemeente Valkenswaard valt 5% van het aantal letselslachtoffers op de e-bike. Dit is lager dan in Deurne (9%) en Geldrop-Mierlo (8%). Mogelijk is dit aandeel dus hoger omdat het onderscheid tussen de fiets en de e-bike niet altijd goed gemaakt kan worden. 40% van de ongevallen (2 van de 5) heeft plaatsgevonden in de leeftijdscategorie 50-59 jaar, en eveneens 40% heeft plaatsgevonden in de leeftijdscategorie 70+. De aantallen zijn te laag om een duidelijke trend/signaal te herkennen.