Risicothema 2: Fiets

Fietsers (en e-bikers) zijn een risico in de gemeente Nuenen, c.a. vanwege het grote aandeel in aantallen én slachtoffers in combinatie met de beperkte inrichting van fietsvoorzieningen, met name binnen de bebouwde kom. Focus dient te liggen op de oudere (e-)fietser.

Het inwonersaantal van de gemeente Nuenen, c.a. is groeiende. Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat maakt dat het aantal fietsers in de gemeente Nuenen, c.a. toeneemt. De kwaliteit van de inrichting van fietspaden/wegen in het fietsnetwerk is beperkt. Van diverse wegen in dit netwerk is de inrichting bekend. Een deel van de fietspaden loopt door 30 km/u gebieden waardoor hier vaak een vrijliggend fietspad ontbreekt (past bij de inrichting van een 30 km/u weg) en daardoor de kans op interactie met ander verkeer groot is. Doordat 30 km/u wegen ook als risico zijn aangemerkt (zie risicothema 1) vergroot dit het risico voor de fietser. Ook een deel van de overige wegen in het fietsnetwerk, gelegen langs 60 km/u wegen, kenmerkt zich door het ontbreken van vrijliggende fietsvoorzieningen of ongelijkvloerse/geregelde kruispunten (bijv. de Beekstraat en de Mierlosedijk).

Het aandeel letselslachtoffers op de fiets is ca. 25% en al enkele jaren stabiel (ca. 5 per jaar). Dit aandeel is vergelijkbaar met Laarbeek (24%). De meeste letselongevallen vinden plaats binnen de bebouwde kom, vaker op kruispunten dan op wegvakken (11 om 8). Buiten de kom is het aandeel op wegvakken en kruispunten gelijk verdeeld (3). De fietsslachtoffers die binnen de bebouwde kom vallen, concentreren zich voornamelijk in de kern Nuenen. Meer dan de helft van de fietsslachtoffers met letsel is 50+ (15 van de 25). De meeste slachtoffers zijn 70+ (6). Dit betekent dat ouderen een groot aandeel hebben in de fietsongevallen. Ook het aandeel e-bike ongevallen wordt meegenomen onder de fietsslachtoffers. In de gemeente is dit aandeel nog relatief laag, 5 in de afgelopen 5 jaar, maar 3 hiervan in 2019. 4 van de 5 letselslachtoffers op de e-bike is bovendien 70+, wat aangeeft dat ook met deze vervoerswijze de focus dient te liggen op de ouderen.

Figuur 6: Locaties fietsongevallen gemeente Nuenen (VIA, 2014-2019)

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Brabant, wat ook van toepassing is op de gemeente Nuenen, c.a:

  • Kinderen: 27% botsing met voertuig, waarvan 18% met een rijdende fiets. 73% enkelvoudig. 12% oorzaak gedrag ander, 11% door de toestand van de weg, 18% weersomstandigheden, 46% eigen gedrag en 19% zelf afgeleid.

  • Jongeren: 50% botsing met voertuig, waarvan 19% met fiets en 18% met auto. 42% enkelvoudig. 46% gedrag van een ander, 38% eigen gedrag, 23% zelf afgeleid, 3% alcohol, 7% weersomstandigheden en 40% toestand van de weg

  • Volwassenen: 70% enkelvoudig, 25% botsing met voertuig waarvan 6% met fiets en 10% met auto. 36% door gedrag ander, 39% eigen gedrag, 17% zelf afgeleid, 13% conditie waarvan 8% alcohol, 22% weersomstandigheden en 43% toestand van de weg.

  • Senioren: 67% enkelvoudig, 26% botsing met voertuig waarvan 14% met auto en 7% met fiets. 31% gedrag ander, 45% eigen gedrag, 12% zelf afgeleid, 12% conditie, 14% weersomstandigheden en 26% toestand van de weg.

  • Racefietsers: 42% enkelvoudig, 46% botsing met voertuig, waarvan 23% met wielrenner en 14% auto. 49% gedrag ander, 32% eigen gedrag, 8% afgeleid, 23% weersomstandigheden en 35% toestand van de weg

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor Roosendaal, in het onderzoek de enige Brabantse gemeente, bekend dat circa 66% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Dit is tevens het landelijk gemiddelde. Het is aannemelijk dat het percentage voor Nuenen, c.a. rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar voert licht, tegenover 84% van de 50-plussers. Lichtvoering is dus een aandachtspunt voor de gemeente Nuenen, c.a., met name onder jongeren. In tegenstelling tot gewone fietsers voeren elektrische fietsen aanzienlijk vaker licht, circa 93%. Lichtvoering is voor de e-bike dus minder een aandachtspunt.