Risicothema 2: Ouderen (en oudere fietser)

Vanwege de groeiende groep ouderen in bevolkingsopbouw en in deelname aan het verkeer, in combinatie met het aandeel aan slachtoffers op de fiets en het gebruik van de e-bike als nieuwe vervoermiddel, wordt deze groep kwetsbare en onervaren verkeersdeelnemers als risico aangemerkt.

Het aandeel 60-69 jarige (van 14,7% naar 14,5%) in de gemeente Cranendonck is in de periode 2015-2019 licht afgenomen, het aandeel 70-plussers (van 13,6% naar 16,5%) is echter toegenomen, waardoor het totaal aandeel ouderen eveneens is toegenomen (tot 31,0%). Dit is minder dan in Heeze-Leende (14,6% en 17,1%) en meer dan in Someren (12,9% en 14,0%). Kijkend naar het aandeel 65-plussers dan betreft dit 23% in de gemeente, waarbij de grotere kernen Budel (25%), Budel-Schoot (24%) en Maarheeze (24%) eveneens rond dit gemiddelde liggen.

De landelijke trend is dat ouderen steeds langer mobiel blijven en dat ouderen steeds meer gebruik maken van ‘nieuwe’ vervoermiddelen zoals de elektrische fiets en de speed-pedelec. De onervarenheid van de ouderen met deze nieuwe vervoermiddelen kan risico’s veroorzaken in het verkeer. Zo blijkt dat het aantal speed-pedelecs in Nederland de laatste jaren flink is toegenomen, waarbij in Cranendonck in 2019 40 speed-pedelecs stonden ingeschreven. Daarnaast laat de landelijke trend zien dat er een forse toename is van het bezit en gebruik van de e-bike (ANWB, 2020). De verwachting is dat deze trend zich doorzet in de komende jaren en daarmee een steeds groter onderdeel uit gaat maken van het fietssysteem in Nederland en de gemeente Cranendonck.

De opkomst van de e-bike en speed-pedelecs zijn enkele van de ontwikkelingen die ervoor zorgen dat het steeds drukker wordt op de fietspaden en dat de kans op een ongeval groter wordt. Zo neemt het aantal voertuigsoorten die van dezelfde ruimte als de fiets gebruik maken toe en ook blijven ouderen steeds langer als fietser aan het verkeer deelnemen. Bovendien zijn er grote verschillen in massa, breedte en snelheid van al die verschillende vervoermiddelen die van het fietspad gebruik maken.

Kijkend naar de verkeersslachtoffers in de gemeente Cranendonck dan betreft 33% van de slachtoffers iemand van 60 jaar of ouder, waarbij er 3 dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Kijkend naar de ontwikkeling van het aantal slachtoffers in de laatste jaren dan ligt het aantal slachtoffers de laatste drie jaar (2017-2019, 16 slachtoffers) hoger dan de drie jaar daarvoor (2014-2016, 12 slachtoffers).

De meeste verkeersslachtoffers bij 60-plussers vallen met de fiets (12), terwijl 3 slachtoffers zijn gevallen met de e-bike. In totaal zijn in de gemeente 4 slachtoffers met de e-bike gevallen, waardoor 75% hiervan tot 60-plussers behoort. Zoals zichtbaar op de kaart vallen de slachtoffers verspreid door de gemeente en zijn er geen duidelijke concentraties zichtbaar.

Figuur 3: Ongevallen met ouderen op de fiets (VIA, 2014-2019)