Risicothema 1: Fiets/e-bike

Het inwonersaantal in Geldrop-Mierlo is groeiende, waardoor het aantal fietsers groeit en daarnaast gebruiken steeds meer mensen een e-bike. Dit in combinatie met het hoog aandeel aan slachtoffers zorgt dat e-bikers en fietsers een risico zijn in de gemeente Geldrop-Mierlo.

Het inwonersaantal van de gemeente Geldrop-Mierlo is groeiende. Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat maakt dat het aantal fietsers in de gemeente Geldrop-Mierlo toeneemt. Kijkend naar de kwaliteit van de (brom)fietspaden dan blijkt meer dan de helft goed te zijn, 2% slecht en ruim 1/3e redelijk.

In de gemeente Geldrop-Mierlo valt 28% van het aantal slachtoffers op de fiets en dit betreft daarmee het hoogste percentage voor de verschillende modaliteiten. Daarnaast blijkt uit de cijfers van de Verkeersveiligheidsmonitor dat het percentage aan verkeersslachtoffers op de fiets in Geldrop-Mierlo hoger ligt dan gemiddeld in de regio Zuidoost-Brabant. De meeste slachtoffers vallen binnen de bebouwde kom (34), en van de 40 slachtoffers vallen 26 op een kruispunt en 14 op een wegvak.

Kijkend naar de ontwikkeling van het aantal slachtoffers in de laatste jaren dan ligt het aantal slachtoffers de laatste drie jaar (2017-2019, 26 slachtoffers) hoger dan de drie jaar daarvoor (2014-2016, 14 slachtoffers). Daarnaast is in 2017 en 2019 een dodelijk slachtoffer gevallen. Dit betreffen 2 van de 4 dodelijke slachtoffers in de gemeente in de periode 2014 – 2019.

De leeftijd van de fietsslachtoffers ligt verspreid, met daarbij een concentratie bij 60-plussers (17 slachtoffers) en 12-15 jarige (8 slachtoffers). Deze concentratie is eveneens zichtbaar als wordt gekeken naar de typen wegen, waaruit blijkt dat de meeste slachtoffers vallen op 30 km/u wegen (14) en 50 km/u wegen (21). Kijkend naar de locaties van de ongevallen met fietsers dan blijkt dat een groot deel van de ongevallen plaatsvindt in Geldrop, met concentraties (2014-2019) op:

  • Geldropseweg - Mierloseweg

  • Rotonde Wielewaal – Nuenenseweg (3)

  • Rotonde Nieuwendijk – Mierloseweg (3). De 3 ongevallen op deze rotonde hebben echter plaatsgevonden voor de reconstructie in 2016 waardoor dit nu geen concentratie meer is.

Figuur 2: Fietsongevallen in de gemeente Geldrop-Mierlo (VIA, 2014-2019)

Daarnaast zijn er diverse ontwikkelingen die ervoor zorgen dat het steeds drukker wordt op de fietspaden. Zo neemt het aantal voertuigsoorten die van dezelfde ruimte als de fiets gebruik maken toe en ook blijven ouderen steeds langer als fietser aan het verkeer deelnemen. Bovendien zijn er grote verschillen in massa, breedte en snelheid van al die verschillende vervoermiddelen die van het fietspad gebruik maken.

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Brabant, wat ook van toepassing is op de gemeente Geldrop-Mierlo:

  • Kinderen: 27% botsing met voertuig, waarvan 18% met een rijdende fiets. 73% enkelvoudig. 12% oorzaak gedrag ander, 11% door de toestand van de weg, 18% weersomstandigheden, 46% eigen gedrag en 19% zelf afgeleid.

  • Jongeren: 50% botsing met voertuig, waarvan 19% met fiets en 18% met auto. 42% enkelvoudig. 46% gedrag van een ander, 38% eigen gedrag, 23% zelf afgeleid, 3% alcohol, 7% weersomstandigheden en 40% toestand van de weg

  • Volwassenen: 70% enkelvoudig, 25% botsing met voertuig waarvan 6% met fiets en 10% met auto. 36% door gedrag ander, 39% eigen gedrag, 17% zelf afgeleid, 13% conditie waarvan 8% alcohol, 22% weersomstandigheden en 43% toestand van de weg.

  • Senioren: 67% enkelvoudig, 26% botsing met voertuig waarvan 14% met auto en 7% met fiets. 31% gedrag ander, 45% eigen gedrag, 12% zelf afgeleid, 12% conditie, 14% weersomstandigheden en 26% toestand van de weg.

  • Racefietsers: 42% enkelvoudig, 46% botsing met voertuig, waarvan 23% met wielrenner en 14% auto. 49% gedrag ander, 32% eigen gedrag, 8% afgeleid, 23% weersomstandigheden en 35% toestand van de weg

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor Roosendaal, in het onderzoek de enige Brabantse gemeente, bekend dat circa 66% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Dit is tevens het landelijk gemiddelde. Het is aannemelijk dat het percentage voor Geldrop-Mierlo rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar voert licht, tegenover 84% van de 50-plussers. Lichtvoering is dus een aandachtspunt voor de gemeente Geldrop-Mierlo, met name onder jongeren. In tegenstelling tot gewone fietsers voeren elektrische fietsen aanzienlijk vaker licht, circa 93%. Lichtvoering is voor de e-bike dus minder een aandachtspunt.

Kijkend naar de e-bike dan blijkt dat de landelijke trend laat zien dat er een forse toename is van het bezit en gebruik van de e-bike (ANWB, 2020). De verwachting is dat deze trend zich doorzet in de komende jaren en daarmee een steeds groter onderdeel uit gaat maken van het fietssysteem in de gemeente.

In de gemeente Geldrop-Mierlo valt 7% van het aantal slachtoffers op de e-bike, waarvan 1 dodelijk slachtoffer. Daarnaast blijkt uit de cijfers van de Verkeersveiligheidsmonitor dat het percentage aan verkeersslachtoffers op de e-bike in Geldrop-Mierlo bijna twee keer zo veel is in vergelijking met het gemiddelde in de regio Zuidoost-Brabant. Kijkend naar de ontwikkeling van het aantal slachtoffers in de laatste jaren dan ligt het aantal slachtoffers de laatste drie jaar (2017-2019, 7 slachtoffers) hoger dan de drie jaar daarvoor (2014-2016, 3 slachtoffers).

Een groot deel van de slachtoffers (7 van de 10) op de e-bike betreft 60-plussers, met eveneens 2 slachtoffers in de leeftijdscategorie 50 t/m 59 jaar. Een groot deel van de ongevallen vindt in Geldrop plaats, met name omdat Geldrop de meer stedelijke kern is waardoor er ook meer (risicovolle) interactie is. Echter is er geen concentratie op één locatie.

Figuur 3: E-bike ongevallen in de gemeente Geldrop-Mierlo (VIA, 2014-2019)