Risicothema 2: Fiets

Fietsers (en e-bikers) zijn een risico in de gemeente Eindhoven vanwege het grote aandeel in aantallen én slachtoffers in combinatie met de beperkte inrichting van fietsvoorzieningen, met name binnen de bebouwde kom. Focus dient te liggen op de oudere (e-)fietser.

Het inwonersaantal van de gemeente Eindhoven is groeiende. Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat maakt dat het aantal fietsers in de gemeente Eindhoven toeneemt. Het inwonersaantal van Eindhoven groeit sterk in de afgelopen jaren, ook volgens de prognose 2030. Eindhoven kan dus meer fietsers verwachten. Over het algemeen beschikt Eindhoven over goede fietsvoorzieningen. De gemeente heeft in de vormtoets de meest fietspaden/wegen beoordeeld waarvan de inrichting verbeterd kon worden. Van deze fietspaden zijn de meeste vrijliggend en is er verbetering te behalen in het verbeteren van de kruispunten en de obstakelvrije zone. De fietspaden die het slechts scoren zijn de volgende:

  • Kruisstraat – Woenselsemarkt

  • Europlaan

  • Mercurislaan

  • Beemdstraat

  • Leenderweg binnen de Ring

  • Keizersgracht – Wal

  • Kanaalstraat

  • Mathildelaan

Het aandeel letselslachtoffers op de fiets in Eindhoven is 16% en daarmee na de personenauto het hoogste percentage. Dit percentage is vergelijkbaar met Breda (16%) en Tilburg (18%). De meeste ongevallen vallen binnen de bebouwde kom, met een groter deel op de kruispunten (196 om 71 bibeko). De meeste fietsongevallen concentreren zich in en rondom het centrum van Eindhoven

Bijna de helft van de fietsslachtoffers met letsel is 50+ (116 van de 290). De meeste slachtoffers zijn echter van middelbare leeftijd, 25 t/m 39 jaar (55) of 40 t/m 49 jaar (49). Wanneer we kijken naar het aantal fiets ongevallen per 1000 inwoners zien we dat het vrij evenredig verdeeld is over de verschillende leeftijdscategorieën. Wel zien we een hoog aandeel in de leeftijdscategorie 12 t/m 15 jaar. Dit is de groep naar schoolgaand fietsers.

We zien voornamelijk veel ongevallen met 12 t/m 15 jarige fietsers in Woensel-Noord en -Zuid. Van de 45 ongevallen met 12 t/m 15 jarige fietsers zijn er slechts 13 die niet zijn gebeurd op een drukke schoolroute naar het voortgezet onderwijs.

Figuur 3: Fietsongevallen gemeente Eindhoven

Daarnaast zijn er diverse ontwikkelingen die ervoor zorgen dat het steeds drukker wordt op de fietspaden. Zo neemt het aantal voertuigsoorten die van dezelfde ruimte als de fiets gebruik maken toe en ook blijven ouderen steeds langer als fietser aan het verkeer deelnemen. Bovendien zijn er grote verschillen in massa, breedte en snelheid van al die verschillende vervoermiddelen die van het fietspad gebruik maken.

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Brabant. Ondanks dat de deelnemende ziekenhuizen in dit onderzoek niet in Eindhoven lagen geeft dit ook inzicht in voor de gemeente Eindhoven:

  • Kinderen: 27% botsing met voertuig, waarvan 18% met een rijdende fiets. 73% enkelvoudig. 12% oorzaak gedrag ander, 11% door de toestand van de weg, 18% weersomstandigheden, 46% eigen gedrag en 19% zelf afgeleid.

  • Jongeren: 50% botsing met voertuig, waarvan 19% met fiets en 18% met auto. 42% enkelvoudig. 46% gedrag van een ander, 38% eigen gedrag, 23% zelf afgeleid, 3% alcohol, 7% weersomstandigheden en 40% toestand van de weg

  • Volwassenen: 70% enkelvoudig, 25% botsing met voertuig waarvan 6% met fiets en 10% met auto. 36% door gedrag ander, 39% eigen gedrag, 17% zelf afgeleid, 13% conditie waarvan 8% alcohol, 22% weersomstandigheden en 43% toestand van de weg.

  • Senioren: 67% enkelvoudig, 26% botsing met voertuig waarvan 14% met auto en 7% met fiets. 31% gedrag ander, 45% eigen gedrag, 12% zelf afgeleid, 12% conditie, 14% weersomstandigheden en 26% toestand van de weg.

  • Racefietsers: 42% enkelvoudig, 46% botsing met voertuig, waarvan 23% met wielrenner en 14% auto. 49% gedrag ander, 32% eigen gedrag, 8% afgeleid, 23% weersomstandigheden en 35% toestand van de weg

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor Roosendaal, in het onderzoek de enige Brabantse gemeente, bekend dat circa 66% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Dit is tevens het landelijk gemiddelde. Het is aannemelijk dat het percentage voor Eindhoven rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar voert licht, tegenover 84% van de 50-plussers. Lichtvoering is dus een aandachtspunt voor de gemeente Eindhoven, met name onder jongeren. In tegenstelling tot gewone fietsers voeren elektrische fietsen aanzienlijk vaker licht, circa 93%. Lichtvoering is voor de e-bike dus minder een aandachtspunt.