Risicothema 5: Fiets (e-bike)

Fietsers (en e-bikers) zijn een risico in de gemeente Gemert-Bakel vanwege het grote aandeel in aantallen én slachtoffers in combinatie met deels ook een beperkte inrichting van de fietsroutes.

Het inwonersaantal van de gemeente Gemert-Bakel is groeiende. Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat maakt dat het aantal fietsers in de gemeente Gemert-Bakel toeneemt en de kans op interactie tussen fietsers en andere verkeersdeelnemers dus groeit. Ook neemt het aantal e-bikes fors toe (landelijk, en daarmee naar verwachting ook in Gemert-Bakel), wat het aannemelijk maakt dat deze een groeiend onderdeel worden van het fietssysteem.

De gemeente geeft aan dat er relatief weinig vrijliggende fietsvoorzieningen zijn op 50 km/u wegen (<50%). Op de meeste van deze wegen liggen fietssuggestiestroken. Alle 80 km/u wegen zijn wel voorzien van vrijliggende fietspaden. Uit een enquête die onder de inwoners van de gemeente is uitgezet blijkt dat men ontevreden is over de kwaliteit van de fietspaden. Zo is de verlichting niet goed en zijn ze slecht onderhouden.

Het aandeel letselslachtoffers op de fiets is ca. 19%. Dit aandeel is nagenoeg gelijk aan Deurne (20%) en Sint Anthonis (18%). Het aantal letselslachtoffers op de e-bike is 3% en daarmee vergelijkbaar met Deurne (4%) en Sint Anthonis (4%). Met name tussen 2018 en 2019 heeft er een forse toename plaatsgevonden van het aantal letselslachtoffers op de fiets of e-bike.

Figuur 7: Trend letselslachtoffers op de fiets/e-bike in de gemeente Gemert-Bakel (VIA, 2014-2019)

De letselslachtoffers vallen voornamelijk in de kernen (70%), met 37% op 50 km/u wegen en 33% op 30 km/u wegen. De meeste letselslachtoffers vallen op een kruispunt (13) t.o.v. een wegvak (11). De meeste fietsslachtoffers zijn 70+ (33%), gevolgd door 50-59 jaar en 60-69 jaar (beide 17%). Op de e-bike is 50% 60-69 jaar en 25% 70+. Ouderen maken dus een aanzienlijk onderdeel uit van de fietsslachtoffers.

Figuur 8: locaties fiets/e-bike ongevallen gemeente Gemert-Bakel (VIA, 2014-2019)

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Brabant, wat ook van toepassing is op de gemeente Gemert-Bakel:

  • Kinderen: 27% botsing met voertuig, waarvan 18% met een rijdende fiets. 73% enkelvoudig. 12% oorzaak gedrag ander, 11% door de toestand van de weg, 18% weersomstandigheden, 46% eigen gedrag en 19% zelf afgeleid.

  • Jongeren: 50% botsing met voertuig, waarvan 19% met fiets en 18% met auto. 42% enkelvoudig. 46% gedrag van een ander, 38% eigen gedrag, 23% zelf afgeleid, 3% alcohol, 7% weersomstandigheden en 40% toestand van de weg.

  • Volwassenen: 70% enkelvoudig, 25% botsing met voertuig waarvan 6% met fiets en 10% met auto. 36% door gedrag ander, 39% eigen gedrag, 17% zelf afgeleid, 13% conditie waarvan 8% alcohol, 22% weersomstandigheden en 43% toestand van de weg.

  • Senioren: 67% enkelvoudig, 26% botsing met voertuig waarvan 14% met auto en 7% met fiets. 31% gedrag ander, 45% eigen gedrag, 12% zelf afgeleid, 12% conditie, 14% weersomstandigheden en 26% toestand van de weg.

  • Racefietsers: 42% enkelvoudig, 46% botsing met voertuig, waarvan 23% met wielrenner en 14% auto. 49% gedrag ander, 32% eigen gedrag, 8% afgeleid, 23% weersomstandigheden en 35% toestand van de weg.

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor Roosendaal, in het onderzoek de enige Brabantse gemeente, bekend dat circa 66% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Dit is tevens het landelijk gemiddelde. Het is aannemelijk dat het percentage voor Gemert-Bakel rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar voert licht, tegenover 84% van de 50-plussers. Lichtvoering is dus een aandachtspunt voor de gemeente Gemert-Bakel, met name onder jongeren.

Onlangs is er door de gemeente Gemert-Bakel onder de inwoners een enquête uitgevoerd waarin is gevraagd op welke verkeersdeelnemer onveiligheid in de gemeente de meeste impact heeft. De fietser is daarbij het vaakst benoemd.