Risicothema 4: Fiets (e-bike)

Fietsers en e-bikes zijn een risico in de gemeente Helmond vanwege het grote aandeel in aantallen én slachtoffers in combinatie met deels ook een beperkte inrichting van de fietsroutes.

Het inwonersaantal van de gemeente Helmond is groeiende. Het kennisnetwerk SPV heeft als uitgangspunt dat elke inwoner een fietser is. Dat maakt dat het aantal fietsers in de gemeente Helmond toeneemt. Tevens heeft de gemeente Helmond in haar beleid opgenomen de komende jaren te investeren in het stimuleren van de fiets, wat het aannemelijk maakt dat het aantal fietsers nog sneller zal groeien.

Het is vanuit de Duurzaam Veilig principes wenselijk dat er een vrijliggend fietspad ligt langs 50 km/u wegen. Van de 65 50 km/u wegen in de gemeente Helmond beschikken er slechts 6 niet over een vrijliggend fietspad. Daarnaast zijn er nog 4 wegen die beschikken deels over vrijliggende fietspaden beschikken of over fietssuggestiestroken. Het betreft de volgende wegen:

Geen vrijliggend fietspad:

  • Hoofdstraat

  • Mierloseweg

  • Houtse Parallelweg

  • Eikendreef

  • Rivierensingel

  • Edelhertlaan

Deels vrijliggend of fietssuggestiestroken:

  • Dorpstraat

  • Kanaaldijk Noord West

  • Zuidende

  • Weg door de Rijpel

Het aandeel letselslachtoffers op de fiets is ca. 22% en daarmee het hoogst onder alle vervoerswijzen. Dit aandeel is vergelijkbaar met ‘s-Hertogenbosch (24%) en Oss (25%). Het aantal letselslachtoffers op de fiets is gemiddeld genomen gegroeid per jaar (zie grafiek).

Figuur 7: Aantal fietsslachtoffers in de gemeente Helmond ten opzichte van de tijd in jaren (VIA, 2014-2019)

De fietsslachtoffers vallen voornamelijk binnen de bebouwde kom (94%), op 50 km/u wegen (55%). 68% Van de ongevallen vindt plaats op kruispunten. De fietsslachtoffers zijn voornamelijk tussen de 50 en 69 jaar (31%).

Figuur 8: Locaties fietsongevallen in de gemeente Helmond

Het aandeel fietsongevallen is in werkelijkheid altijd hoger omdat veel van deze ongevallen, met name enkelvoudig, niet (goed) worden geregistreerd. VeiligheidNL geeft meer inzicht in de fietsongevallen in Brabant, wat ook van toepassing is op de gemeente Helmond:

  • Kinderen: 27% botsing met voertuig, waarvan 18% met een rijdende fiets. 73% enkelvoudig. 12% oorzaak gedrag ander, 11% door de toestand van de weg, 18% weersomstandigheden, 46% eigen gedrag en 19% zelf afgeleid.

  • Jongeren: 50% botsing met voertuig, waarvan 19% met fiets en 18% met auto. 42% enkelvoudig. 46% gedrag van een ander, 38% eigen gedrag, 23% zelf afgeleid, 3% alcohol, 7% weersomstandigheden en 40% toestand van de weg.

  • Volwassenen: 70% enkelvoudig, 25% botsing met voertuig waarvan 6% met fiets en 10% met auto. 36% door gedrag ander, 39% eigen gedrag, 17% zelf afgeleid, 13% conditie waarvan 8% alcohol, 22% weersomstandigheden en 43% toestand van de weg.

  • Senioren: 67% enkelvoudig, 26% botsing met voertuig waarvan 14% met auto en 7% met fiets. 31% gedrag ander, 45% eigen gedrag, 12% zelf afgeleid, 12% conditie, 14% weersomstandigheden en 26% toestand van de weg.

  • Racefietsers: 42% enkelvoudig, 46% botsing met voertuig, waarvan 23% met wielrenner en 14% auto. 49% gedrag ander, 32% eigen gedrag, 8% afgeleid, 23% weersomstandigheden en 35% toestand van de weg.

Wat betreft lichtvoering van fietsers (I&W, 2018) is voor Roosendaal, in het onderzoek de enige Brabantse gemeente, bekend dat circa 66% van de fietsers hier voor- en achterlicht voert. Dit is tevens het landelijk gemiddelde. Het is aannemelijk dat het percentage voor Helmond rond het landelijk gemiddelde ligt. Gekeken naar doelgroepen dan zien we dat 54% van de jongeren tot 18 jaar voert licht, tegenover 84% van de 50-plussers. Lichtvoering is dus een aandachtspunt voor de gemeente Helmond, met name onder jongeren.

Het verschil tussen de gewone fiets en de e-bike is in de verschillende beschikbare informatiebronnen vaak onduidelijk. Kijkend naar de e-bike dan blijkt dat de landelijke trend laat zien dat er een forse toename is van het bezit en gebruik van de e-bike (ANWB, 2020). De verwachting is dat deze trend zich doorzet in de komende jaren en daarmee een steeds groter onderdeel uit gaat maken van het fietssysteem in de gemeente.

In de gemeente Helmond valt 7,6% van het aantal letselslachtoffers op de e-bike. Dit is meer dan Oss (1,3%) en ’s-Hertogenbosch (3,1%). Mogelijk is dit aandeel dus hoger omdat het onderscheid tussen de fiets en de e-bike niet altijd goed gemaakt kan worden. Kijkend naar de ontwikkeling van het aantal slachtoffers in de laatste jaren dan ligt het aantal slachtoffers de laatste drie jaar (2017-2019, 10 slachtoffers) hoger dan de drie jaar daarvoor (2014-2016, 3 slachtoffers). Een groot deel van de slachtoffers (9 van de 13) op de e-bike betreft 60-plussers, 12 van de 13 zijn 50+. Ouderen hebben dus een relatief hoog aandeel in de e-bike slachtoffers.

De gemeente Helmond registreert ook klachten en verzoeken. Ten aanzien van de fiets zijn er in de periode maart 2019 – april 2020 diverse klachten en verzoeken binnengekomen. Deze gaan o.a. over:

  • Meldingen van gevaarlijke fietspaden

    • Ter hoogte van onveilige aansluitingen

    • Fietsers aan de verkeerde kant van de weg

    • Paaltjes

    • Verhogingen

    • Auto’s op fietspad

  • Wens voor aanleg gecombineerde bromfietspaden langs de N270